Το ξίφος αμφιβαλού προς μη φόνον, αλλά ες άμυναν
Ακόμα ένα τραγικό γεγονός, (αυτό της ομάδας Ρομά που επιχείρησε να κλέψει, και την αντίδραση του απειλούμενου πολίτη που πυροβόλησε έναν εξ αυτών) ήρθε στο φως της δημοσιότητας.
Πέρα από τον κάθε είδους κοινωνικό σχολιασμό, αναδεικνύει έντονα, εκτός από ένα μεγάλο και χρόνιο πρόβλημα, την ανάγκη αλλαγής εκ θεμελίων του αναχρονιστικού, ανόητου και διφορούμενου νόμου περί (Αυτο)άμυνας.
Τό άρθρο 22 του ποινικού κώδικα, εκτός από ασαφές (παρ’ όλο που ορίζει πως η κατάσταση αμύνης είναι “λόγος άρσης του αδίκου”, ωστόσο ρητά αναφέρει πως η αμυντική δράση του αμυνόμενου συνίσταται στην “αναγκαία προσβολή” του επιτιθέμενου. Δηλαδή η βλάβη των έννομων αγαθών του δράστη ως άμυνα εναντίον του, πρέπει να φτάνει έως το σημείο εκείνο που το αγαθό που απειλήθηκε δεν κινδυνεύει πια. Η λεγόμενη “αρχή της αναγκαιότητας” ορίζει κατ’ ουσία και την σφοδρότητα αντιμετώπισης της απειλής. Κάτι τέτοιο, εκτός από την έλλειψη σαφήνειας, είναι απολύτως ουτοπικό και εντελώς έξω από τον πραγματικό κόσμο, όταν αναφερόμαστε σε πολίτες που δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, και δεν μπορούν – δεν γνωρίζουν να οριοθετήσουν ενδεδειγμένα την αμυντική τους δράση) είναι και πρακτικά ανεφάρμοστο για τους λόγους που επιγραμματικά περιέγραψα.
Αν ορίσουμε την επίθεση ως μια ανθρώπινη συμπεριφορά η οποία θέτει σε κίνδυνο ή απειλεί ή στρέφεται κατά των έννομων αγαθών, είναι προφανές πως αναφερόμαστε στην προστασία όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αν τώρα εστιάσουμε στα λεγόμενα “βασικά”, θα επικεντρωθούμε στις επιθέσεις κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της περιουσίας.
Εχουν γίνει γνωστά, πολλά γεγονότα, που προκάλεσαν έντονες αντιπαραθέσεις σχετικά με την υπέρβαση του ορίου άμυνας, και ενώ όλοι οι νομικοί συμφωνούν πως μένει ατιμώρητος ο πολίτης που ενήργησε με αυτόν τον τρόπο εξαιτίας του φόβου ή της ταραχής που του προκάλεσε η επίθεση, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια ή να μην επιδέχεται δύο ή και περισσότερες ερμηνείες.
Υπέρβαση του ορίου της άμυνας υπάρχει κατά τον νόμο, όταν η βλάβη που απετράπη μέσω της άμυνας είναι δυσανάλογα μικρότερη από τη βλάβη που τελικά προκλήθηκε.
Πως μπορεί να αντιληφθεί το παραπάνω ο μέσος πολίτης, και κυρίως πως μπορεί να το εφαρμόσει κατά γράμμα του κανόνα δικαίου που τίθεται από την πολιτεία, όταν κινδυνεύει ο ίδιος ή η οικογένειά του; (!) Πως μπορεί να ταξινομήσει τους κινδύνους, όταν βρεθεί σε βρασμό ψυχικής ορμής, δηλαδή όταν η απειλή ή η επίθεση δημιουργήσει αιφνίδια υπερδιέγερση συναισθήματος με συνέπεια τον αποκλεισμό της (ορθής) σκέψης;
Είναι σαφές πως η Αστυνομία πρέπει να προασπίζει και να επιβάλει την τάξη, τόσο με την αποτρεπτική όσο και με την κατασταλτική της δράση. (Την εξασφάλιση της δημόσιας ειρήνης και ευταξίας και της απρόσκοπτης κοινωνικής διαβίωσης των πολιτών, γράφει μεταξύ άλλων η Βικιπαίδεια στο λήμμα Ελληνική Αστυνομία) Συμβαίνει αυτό; ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΟΧΙ!
Είναι επίσης σαφές πως το αναφαίρετο δικαίωμα της αυτοάμυνας είναι για όλους. Ωστόσο (δυστυχώς) οφείλουμε να παραδεχτούμε πως ΔΕΝ έχουν όλες και όλοι την απαιτούμενη ικανότητα συν τις απαραίτητες γνώσεις να την ασκήσουν. Ιδίως εναντίον κακοποιών, οι οποίοι έχουν – βρίσκουν εύκολη πρόσβαση σε όπλα ως εργαλεία της “δουλειάς” τους, δεν έχουν ηθικές αναστολές και κανένα φραγμό στο να προκαλέσουν το κακό…
Αν και το οικογενειακό άσυλο είναι υπέρτατο αγαθό, που πιστεύω πως όποιος το παραβιάζει και ασκεί βία ή απειλή βίας, θα πρέπει νόμιμα να αντιμετωπίζετε με κάθε μέσο, χωρίς αυτό να συνιστά υπέρβαση των ορίων άμυνας, φρονώ, πως οι ολοένα και περισσότερες – εντονότερες φωνές υπέρ της ελεύθερης οπλοκατοχής, αν τελικά επικρατήσουν, θα δημιουργήσουν μεγαλύτερο κακό, από το καλό που προσπαθούν να φέρουν.
Οποιοι – όσοι προσπαθούν να εξισώσουν – αντιστοιχίσουν – παραλληλίσουν πως το δικαίωμα στην Αυτοάμυνα, ισούται με το δικαίωμα στην οπλοκατοχή, υποπίπτουν σε μεγάλο λογικό άλμα.
Eξηγούμαι:
Ο πολίτης, για να αποκτήσει το δικαίωμα της οπλοκατοχής, ΠΡΕΠΕΙ πρώτα απ’ όλα να αποκτήσει υπευθυνότητα, σοβαρότητα, και θέληση για σωστή και συνεχή εκπαίδευση, και αυτό αφού κριθεί νοητικά επαρκής και ψυχικά υγιής, με αδιάβλητες διαδικασίες.
Φαντάζομαι πως όλοι θα συμφωνήσουμε, ότι σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του πολίτη συνδέεται (και μάλιστα αλληλένδετα) με δικαιώματα αλλά και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις. Οταν αυτή η ζυγαριά παντί τρόπο, δεν είναι ισομερής, δημιουργούνται προβλήματα.
Οταν για παράδειγμα στη χώρα μας, ο υποψήφιος οδηγός υποχρεούται εκ του νόμου να έχει κατά μέσο όρο 50 ώρες θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης, ΔΕΝ υπάρχει στα δικαιολογητικά που χρειάζονται, για την αγορά και την άδεια κατοχής κυνηγετικού όπλου απαραίτητη προϋπόθεση θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης του υποψήφιου κατόχου! (Οι 17 από τις 20 ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουν οι υποψήφιοι για την απόκτηση άδειας θήρας, είναι τύπου “Πόσες Σιταρήθρες επιτρέπεται να θηρεύονται την ημέρα;” και ουδεμία σχέση έχουν με την ικανότητα χρήσης όπλου.) Πέραν του ότι η άδεια κατοχής κυνηγετικού όπλου ισχύει για 10 χρόνια από την έκδοσή της, χωρίς ουδεμία αξιολόγηση ή έλεγχος καταλληλότητας να υπάρχει μέσα σε αυτά τα χρόνια.
Το να κατέχει ο οποιοσδήποτε ένα πυροβόλο όπλο, a priori και de jure μονομερώς, είναι μια κατάσταση που θα προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα, από αυτά που τυχόν θα επιλύσει.
Πρέπει να καταστεί σαφές πως ΔΕΝ είναι όλα για όλους, και ΔΕΝ πρέπει να είναι όλα για όλους.
Το όλοι έχουν δικαίωμα … που επικαλούνται οι υποστηρικτές της οπλοκατοχής, από μόνο του, ΔΕΝ λέει απολύτως τίποτα. Θεωρητικά όλοι έχουν το δικαίωμα να δοκιμάσουν να υπηρετήσουν στη ΜΥΚ ή να γίνουν πιλότοι μαχητικών αεροσκαφών κ.ο.κ. Δεν είναι ικανοί όλοι όμως.
Είναι σαφές πως το πρόβλημα δεν είναι η οπλοκατοχή per ce, ούτε δηλώνω υπερασπιστής του αυστηρού ελέγχου της, ως επιφαινόμενο σύμβολο πολιτισμού (!) παρά μόνο από καθαρά πρακτικούς λόγους. Σε καμία περίπτωση δεν τοποθετώ την σκέψη μου, μέσα στα στενά όρια της ανθρώπινης λογικής και αντιλήψεως περί πολιτικής ορθότητας.
Ο κάθε ειδικός περί όπλων (θα έπρεπε και αυτοάμυνας), γνωρίζει καλά πως η χρήση του όπλου σε περίπτωση (αυτο)άμυνας, δεν είναι μια διαδικασία απλή και εύκολη σαν να μασάει κάποιος μια τσίχλα! Ενας ανεκπαίδευτος, πολλώ μάλλον ακατάρτιστος και αδαής, πολίτης, ιδίως σε κατάσταση αιφνίδιου μεγάλου άγχους, fear shock και πανικού μπορεί να τραυματίσει – σκοτώσει αρκετούς αθώους οι οποίοι βρίσκονται στο οικείο περιβάλλον ή και να αυτοτραυματιστεί, ακόμα και θανάσιμα! Δεν είναι το πυροβόλο όπλο, (όπως και κανένα όπλο) εύκολη, απλή και αστεία υπόθεση. Απεναντίας.
Το να κατέχει κάποιος όπλο για Αυτοάμυνα και να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει επαρκώς έστω και (στο καταστρεπτικό ποσοστό) 50% για να (αυτο)αμυνθεί εναντίον παραβατικών ανθρώπων, χρειάζεται απαραιτήτως, πολυποίκιλη, ειδική, σωστή, σε μεγάλο εύρος χρόνου και ποιότητας, και κυρίως, συνεχή εκπαίδευση.
Είναι εύκολα κατανοητό, πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί στην πλειοψηφία των πολιτών, τόσο για πρακτικούς λόγους, αλλά κυρίως λόγω ικανότητας.
Aκόμα και με εκατοντάδες ώρες σε I.P.S.C ή I.D.P.A, ΔΕΝ είναι καθόλου βέβαιο πως μπορεί να αποκτηθεί από τον κάθε πολίτη, το ψυχικό σθένος και η απαραίτητη “ηρεμία” που χρειάζεται για να αντιπαρατεθεί κάποιος με οπλισμένους κακοποιούς (!)
Είναι ιδιαίτερα δύσκολη η δυνατότητα και η εν τέλει η απόκτηση των απαραίτητων επιπέδων ικανότητας αντιμετώπισης ακραίων καταστάσεων (όπως είναι η αυτοάμυνα, εναντίον οπλισμένων κακοποιών)
Αυτοάμυνα = άγχος, φόβος, ξάφνιασμα, τρόμος, εξαιρετικά μεγάλος εν δυνάμει κίνδυνος, πανικός κλπ. Δηλαδή ακραία κατάσταση που ο ανεκπαίδευτος πολίτης, ΔΕΝ μπορεί να αντεπεξέλθει. Ας είμαστε ειλικρινείς. Σε τέτοιες καταστάσεις, ούτε οι επαγγελματίες δεν μπορούν σε καθολικό ποσοστό.
Πολλώ μάλλον, αυτοάμυνα εναντίον περισσοτέρων του ενός αντιπάλου που συνήθως είναι οι ληστές, συν οπλισμένων, συν κακοποιών, συν “ανθρώπων” που δεν υπολογίζουν την ζωή,, συν, συν, συν… (!)
Δεν καταλαβαίνω ειλικρινά, γιατί οι υποστηρικτές της οπλοκατοχής, αν δεν εξυπηρετούν εμπορικά ή άλλα οικονομικά συμφέροντα ή αν δεν έχουν απωθημένο που δεν υπηρέτησαν στις Ειδικές Δυνάμεις, είναι αντίθετοι με την απαραίτητη πολυποίκιλη και συνεχή εκπαίδευση που πρέπει να διαθέτει κάποιος για να έχει έστω ένα ικανό ποσοστό επιτυχούς εξέλιξης στην αυτοάμυνα!
Γιατί να υπάρχει διαφωνία πως ικανότητα τέτοιου είδους (αυτο)άμυνας, δεν είναι σε θέση να αποκτήσουν όλοι; Πέραν από το ότι, ελάχιστοι είναι διατεθειμένοι να καταβάλλουν το απαραίτητο κόστος, σε χρήμα, χρόνο και ενέργεια για να αποκτήσουν αυτή την ικανότητα.
Γιατί να είναι απαραίτητη προϋπόθεση πολυετούς, συνεχούς και στοχευμένης εκπαίδευσης σε μια άοπλη κατάσταση, και όχι σε μια ένοπλη που οι κίνδυνοι θεωρητικά, είναι απείρως μεγαλύτεροι;
Διαβάζω στα κοινωνικά δίκτυα, ανόητες κραυγές από ανθρώπους που παρουσιάζονται ως υποφαινόμενοι “κομάντο”, και είμαι βέβαιος πως οι περισσότεροι από αυτούς, η μόνη σχέση που είχαν – έχουν με τα όπλα, είναι το πλαστικό ομοίωμα – παιχνίδι του υιού, ανιψιού, βαφτισιμιού τους, και φυσικά το πλήθος ταινιών δράσης που έχουν δει. Το να σκέφτεται κάποιος, πως ο κάθε πολίτης με την αγορά όπλου, αποκτά και τις επιδεξιότητες του Jack Bauer, του Jason Bourne ή του John Wick, πέρα από φαιδρολόγημα, ενέχει ή μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους.
Βέβαια, οφείλουμε να σταθούμε με σεβασμό, στο κοινό περί δικαίου αίσθημα, των ανθρώπων που νιώθουν ανυπεράσπιστοι, που έχουν βιώσει οι ίδιοι ή οι οικείοι τους δραματικά περιστατικά, που είναι ανήμποροι να προστατεύσουν την σωματική τους ακεραιότητα και την περιουσία τους. Με σχεδόν χρεοκοπημένη σε όλα τα πεδία χώρα μας, υπάρχει επιτακτική ανάγκη, η Δικαιοσύνη, να είναι πραγματικά ανεξάρτητη και ευαίσθητη, τόσο στο γράμμα όσο και στο πνεύμα του νόμου και κυρίως στις ρεαλιστικές συνθήκες ζωής.
Η αστυνομία, και σε απόλυτες συνθήκες σωστής λειτουργίας, δεν μπορεί να βρίσκεται παντού. Οι στόχοι των παρανόμων είναι στην πραγματικότητα άπειροι. Αντικειμενικά κανείς δεν μπορεί να υπερασπίσει όλους αυτούς τους στόχους, ωστόσο είναι επίσης απόλυτα αναγκαίο, να ελευθερωθεί η αστυνομία από τις γνωστές και χρόνιες παθογένειες που οι αστυνομικοί στους δρόμους είναι λιγότεροι από αυτούς στην ασφάλεια υψηλών και “υψηλών” (!) προσώπων, και να αυξηθούν οι περιπολίες στις γειτονιές, αλλά και να εκσυγχρονιστεί επιτέλους η δυνατότητα της επιχειρησιακής της δράσης.
Ενα άλλο μέτρο πρόληψης, είναι να “αστυνομεύονται” οι γειτονιές από ιδιωτικές εταιρείες φύλαξης με οικονομική συμβολή των κατοίκων στο δήμο ή στην εκλεγμένη εκπροσώπηση οριοθετημένων οικοδομικών τετραγώνων.
Δεν μπορεί όμως να είναι λύση η αυτοδικία και η επιστροφή στον Μωσαϊκό νόμο, ούτε η επαναφορά πρακτικής της Αμερικάνικης δύσης που παρουσιάζουν οι ταινίες western. Και δεν είναι προφανώς λύση, η αντιμετώπιση της παρανομίας με άλλη παρανομία. Είναι αυτονόητο πλέον, πως το σημερινό νομοθετικό πλαίσιο είναι ατελέστατο, και οφείλει να αλλάξει.
Η οπλοκατοχή (και ιδίως η οπλοφορία) είναι καταστάσεις και πράξεις υψηλής ευθύνης. Απαιτείται συνεχής εκπαίδευση, συνεχής πρακτική εξάσκηση, συνεχής ενημέρωση και πρωτίστως ορθή σκέψη. Στοιχεία και χαρακτηριστικά που δεν διαθέτουν οι πολλοί.
Ακόμα και για νόμιμη κατοχή και χρήση όπλων πλην των πυροβόλων, από τους πολίτες, όπως Knives, Spray, Stun Guns, Tasers, Strikelight κλπ, επίσης απαιτείται εξειδικευμένη εκπαίδευση.
Διδάσκω οπλοχρησία σε edged και impact weapons, (ως απαραίτητη προϋπόθεση αντιμετώπισης επίθεσης με όπλο) και επ ουδενί λόγω δεν μπορώ να συμφωνήσω πως η σωστή λύση είναι η απαγόρευση, όμως στην κοινωνία που ζούμε και με το ανθρώπινο δυναμικό της όπως αυτό είναι διαμορφωμένο πλειοψηφικά, θεωρώ πως είναι η πλέον “συνετή”.
Εν κατακλείδι, είμαι υπέρ της οπλοκατοχής, μόνο όταν τηρούνται απαρέγκλιτα τουλάχιστον τα παρακάτω:
- Το καθαρό ποινικό μητρώο, πρέπει να είναι απαραίτητο για τη χορήγηση αδείας καθώς και η απουσία ψυχιατρικών παθήσεων, με αυστηρό πλαίσιο ελέγχου.
- Πρέπει να απαγορεύεται η κατοχή όπλων σε όσους είναι εθισμένοι σε ουσίες (ναρκωτικά και αλκοόλ) καθώς και σε όσους έχουν εκφράσει βίαιη ή επικίνδυνη συμπεριφορά.
[ΠΡΟΣΟΧΗ: Eδώ (δυστυχώς) πρέπει να τονιστεί πως απαιτείται εξειδικευμένη γνώση στη γραφειοκρατία της οπλοκατοχής. Για παράδειγμα, όταν καταδικάζεται κάποιος για ενδοοικογενειακή βία, ακόμα και πρωτόδικα, πρέπει να ενημερώνονται άμεσα οι αντίστοιχες υπηρεσίες (που δεν υπάρχουν στην χώρα μας) για την καταδίκη, και έτσι ο κατηγορούμενος να μην διατηρεί το ποινικό του μητρώο λευκό, και άρα να μπορεί άνετα να προβεί στην αγορά όπλου ή να παραμένει εν ισχύ ή άδεια του ήδη κατόχου!
Να σημειώσω πως ο έλεγχος στο ποινικό μητρώο των κατόχων όπλων αποτελεί διαχρονικά το μεγάλο αγκάθι της Αμερικανικής νομοθεσίας, και των ελεγκτικών υπηρεσιών της, παρ΄όλο που στις ΗΠΑ, ένα κράτος με τεράστιες υποδομές σε κάθε τομέα, αλλά και με εξειδικευμένη γνώση στη γραφειοκρατία της οπλοκατοχής, εκ της συστάσεώς της, ξεφεύγουν χιλιάδες καταγραφές από την NCIC! (National Crime Information Center – κεντρική βάση δεδομένων των Ηνωμένων Πολιτειών για την παρακολούθηση των πληροφοριών που σχετίζονται με το έγκλημα)
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε το ανεξέλεγκτο καθεστώς που ισχύει για online αγορές όπλων, αλλά και για μεταβιβάσεις όπλων μεταξύ ιδιωτών, και ταυτόχρονα αναλογιστούμε το μπάχαλο που επικρατεί στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας μας, μπορούμε εύκολα να φανταστούμε τι κατάσταση μπορεί να επικρατήσει (!)]
- Όσοι επιθυμούν να έχουν στην κατοχή τους πυροβόλο όπλο, θα πρέπει να έχουν εκπληρώσει την στρατιωτική τους θητεία (Ι1 – Ι2 – Ι3 ένοπλο, αν και όλοι όσοι υπηρετήσαμε την στρατιωτική μας θητεία, γνωρίζουμε πως υπάρχουν στρατεύσιμοι σε αυτές τις κατηγορίες που δεν έχουν δει ποτέ το πεδίο βολής) ή “αντίστοιχη” ειδική εκπαίδευση, και να είναι σε θέση να γεμίζουν, απογεμίζουν και να πυροδοτούν με ασφάλεια το όπλο τους, σε ένα “αξιοπρεπές” ποσοστό επιτυχίας σταθερού (;) στόχου, περνώντας σχετική ΑΥΣΤΗΡΟΤΑΤΗ και ΑΔΙΑΒΛΗΤΗ δοκιμασία, η οποία να επαναλαμβάνεται ετησίως.
Η απόκτηση εν τέλει άδειας για οπλοκατοχή, να είναι αφενός βασισμένη σε σύγχρονα πλαίσια απαλλαγμένα από οπλοφοβία, αφετέρου εξαιρετικά δύσκολη και με αδιάβλητο τρόπο.
Υ.Γ. Στο λαμπρό (κατά την γνώμη μου) παράδειγμα των Guardian Angels, που θα αποτελούσε μια λύση για μείωση της εγκληματικότητας, πρέπει αφενός να τονιστεί πως πραγματοποιούσαν safety patrols παντελώς άοπλοι, αφετέρου στην χώρα μας (δυστυχώς ή ευτυχώς) μια τέτοια κίνηση πολιτών θα χαρακτηριζόταν παράνομη.
Μακάρι να φτάσει η παιδεία μας ως κοινωνία, στο επιθυμητό επίπεδο, τόσο στο θέμα των οπλοκατοχής, όσο και σε εκατοντάδες άλλα ζητήματα μικρότερης και μεγαλύτερης σημασίας, ώστε κάποια στιγμή να μπορέσουμε να μιλήσουμε και για τον θεσμό του πολίτη “φύλακα” και για πολλά ακόμα.
Υ.Γ 2 Επ’ ευκαιρία αυτής της κατάθεσης σκέψεων, να τονίσω για ακόμα μια φορά την, σχεδόν επιτακτική, ανάγκη απόκτησης γνώσης Αυτοάμυνας (Διαβάστε σχετικό άρθρο εδώ)
Μaster Mιχάλης Κοσσυβάκης
Εκπαιδευτής άοπλης και ένοπλης μάχης, Διεθνής εισηγητής.
